Liber Boonen: Memorieboek of Antiquitates Lovanienses

Rond 1590 begon stadsklerk en archivaris Willem Boonen te schrijven aan de eerste Leuvense stadsgeschiedenis in het Nederlands. Door de volkstaal te gebruiken, wilde Boonen het verleden van het hertogdom Brabant en zijn hoofdstad voor toekomstige generaties toegankelijk maken. Zijn 'Memorie-boek' is dan ook een historische bron van onschatbare waarde. De Leuvenaar verkoos Liber Boonen in 2015 als favoriete kroonjuweel van het stadsarchief.

Als telg van een vooraanstaand Leuvens magistratengeslacht werd Willem Boonen in 1579 benoemd als klerk in dienst van de stad Leuven. Vanaf 1594 kreeg hij de Leuvense archieven onder zijn hoede en vanaf 1614 moest hij het archief van de Pietermannen ordenen. Drie authentieke handschriften van zijn hand zijn bewaard. Een ervan is het handschrift in twee volumes Antiquitates lovanienses (1593-1594), beter gekend als het Memorieboek of het “Liber Boonen”, geschreven in de volkstaal, en niet in het Latijn. Het Memorieboek bevat een historisch deel maar ook een relaas van de eigentijdse gebeurtenissen tot 1594. De oorspronkelijke lange titel geeft de vier onderdelen aan: Een cort verhael oft memorie-boek vanden hertoghen van Brabant, vanden ouderdom der stadt Loeven, van de seven oude originele geslachten der selver stadt ende haere Sint-Pieter-mannen. Het gaat achtereenvolgens over de geschiedenis van Brabant en Leuven sinds de Romeinse tijd, de oorsprong van de stad, de ‘zeven oorspronkelijke geslachten’ van Leuven en de privileges voor de Sint-Pietermannen, zoals de (vrije) Leuvenaars werden genoemd.

Prachtige afbeeldingen over 16de- eeuwse ommegang
De delen 1 en 3 zijn versierd met wapenschilden van vorsten en van de zeven adellijke families van leuven. Deel 2 behandelt de Leuvense gebouwen en de lokale economie. Ook de Leuvense Ommegang, volgens Boonen "de schoone excellente processie vande Kermisse van Loven" wordt hier integraal met prachtige waterprenten afgebeeld.

Net als de intredes en processies, was de ommegang in de 16de eeuw een belangrijke theatrale traditie. Het Liber Boonen geeft bijzonder veel informatie over de Leuvense ommegang, aan de hand van beschrijvingen en afbeeldingen. En vooral deze artistieke afbeeldingen zijn uniek en bovendien bijzonder waardevol voor theaterwetenschappelijk onderzoek. Zo is er onder andere een unieke afbeelding van de voorstelling over het oordeel van Salomon op de markt van Leuven tijdens de ommegang in 1594: dat geeft ons een uitzonderlijk beeld van een toenmalig toneelpodium.

Het Liber Boonen heeft ijkwaarde voor de Leuvense geschiedschrijving in het algemeen en voor historisch theaterwetenschappelijk onderzoek in het bijzonder. Het is een uiterst waardevol document voor het (Leuvense) collectieve geheugen en werd door de Leuvenaar in 2015 als favoriete kroonjuweel van het stadsarchief uitgekozen.

Liber Boonen (vier delen in twee volumes, hoogte 29,6 x breedte 13 cm, 670 folio’s ) wordt bewaard in het Stadsarchief, maar behoort ook tot de collectie van M-Museum Leuven. In de nabije toekomst zal een deel van die stadskroniek gerestaureerd worden.