De geschiedenis van het stadhuis

Het Leuvense stadhuis, parel van de gotiek én icoon van de stad, kent een lange bouwgeschiedenis. Momenteel is het een plek waar Leuvenaars trouwen, de gemeenteraad beslist en de toeristen worden ontvangen of rondgeleid. In de kelders zijn de jaartallen thuis. In de toekomst krijgt het stadhuis een nieuwe cultuur-toeristische invulling.

Dertig jaar bouwen
De jaren 1420-1430. De universiteit wordt opgericht, de Sint-Pieterskerk verrijst en het bijbehorende kerkhof maakt plaats voor de nieuwe markt. In het concurrerende Brussel verrijst een prachtig gotisch stadhuis. In 1439 wordt de eerste steen gelegd van het nieuwe stadhuis. De bouw duurt dertig jaar en heeft drie bouwmeesters: ontwerper Sulpitius van Vorst (+1439), Jan II Keldermans (+1445), en vanaf 1448 de jonge Matthijs de Layens. Hij realiseert het befaamde ‘voorste huis’ met zijn zes achthoekige en opengewerkte torentjes en met de ingang in het midden. Dat laatgotische voorhuis trekt de aandacht. Maar het stadhuis beslaat een heel bouwblok en heeft een binnenplaats: het Vrijthof.

Levenslessen
Tot na 1850 ontbreken de huidige 236 beelden, hoewel er wel meteen beelden waren gepland. Maar ook zonder straalde de gevel overvloed uit, met de beeldnissen tussen de vensters en in de hoektorens, hun bekroning van baldakijnen en pinakels, en de gebeeldhouwde sokkels met Bijbelverhalen over zonde en straf. Het zijn een soort ‘levenslessen’ voor passanten en gebruikers van het stadhuis.

Hall of fame
In de 19de eeuw beleeft ook België een beeldenrage: goed zichtbare vaderlandse personaliteiten moeten het jonge landje een identiteit geven. En daartoe mag je monumenten aankleden, luidt het. Aan de Leuvense ‘hall of fame’ werken van ongeveer 1850 tot begin 20ste eeuw zowat twintig beeldhouwers. Op de onderste verdieping staan Leuvense geleerden, kunstenaars en historische figuren. De eerste verdieping is voor de patroonheiligen van de Leuvense parochies. Daarboven prijken de graven en de Brabantse hertogen. In de torens staan vooral Bijbelse figuren in Bourgondische kleren.

Binnenblik
De salons van het stadhuis zijn ingericht in diverse Lodewijk-stijlen. In één ervan hangen portretschilderijen van de burgemeesters sinds de Franse tijd. Van de elf schilderijen in de gotische zaal zijn er zeven portretten, onder meer van schilders Bouts en Matsys en van bouwmeester De Layens. De andere verbeelden historische onderwerpen: de oprichting van de universiteit, Pieter Coutereel die de privileges van de patriciërs verscheurt... Burgemeester Leopold Vander Kelen bestelde ze in 1878, bij de eerste grote restauratie van het stadhuis. Schilder was André Hennebicq. In de Raadskelders bevindt zich de collectie foto’s en curiosa van de Leuvense Jaartallen. Elke derde zaterdag van de maand kun je ze gratis bezoeken en kennismaken met deze Leuvense traditie.

Toekomst
Verschillende stadsdiensten werken momenteel samen rond de herbestemming van het stadhuis. Naast de bestaande politieke en ceremoniële functies, krijgt het een nieuwe cultuur-toeristische invulling.